Met de toenemende druk op de bossen in de wereld groeit het besef dat het verantwoord omspringen met en het duurzaam gebruik van deze natuurlijke hulpbron meer dan nodig is. Dit om ook op lange termijn in de behoefte aan hout en houtproducten te kunnen voorzien en de diverse ecologische en sociale functies van het bos voor de huidige en toekomstige generaties zeker te stellen.
Duurzaam bosbeheer is operationeel in diverse Europese, Noord- en Zuid-Amerikaanse, Afrikaanse en Zuidoost Aziatische landen. De vraag naar duurzaam geproduceerd hout groeit en diverse nationale en internationale certificeringsystemen pretenderen de duurzaamheid van het bosbeheer te garanderen. Omdat deze systemen vaak gebruik maken van verschillende criteria en procedures ten aanzien van de controle op duurzaam bosbeheer (sustainable forest management, SFM) en de handelsketen (chain-of-custody, CoC), is het voor de afnemer ondoenlijk om onderscheid te maken tussen de diverse certificaten. De afnemer is gebaat bij een onafhankelijke, deskundige instantie die de verschillende certificaten voor hem toetst op inhoud en betrouwbaarheid.
Keurhout heeft na haar oprichting in 1996 vijftien jaar lang, als onafhankelijke poortwachter, certificaten van diverse systemen aan de criteria van haar Protocol voor de Validatie van Duurzaam Bosbeheer (SFM-protocol) getoetst. De eisen hiervoor, opgesteld op basis van door de Nederlandse overheid vastgestelde minimumeisen voor duurzaam bosbeheer, zijn vastgelegd in de verschillende Keurhout toetsingsprotocollen. Certificaten die aan die eisen voldoen, worden door Keurhout toegelaten tot het Keurhout-systeem voor duurzaam geproduceerd hout (Keurhout-Duurzaam).
De laatste jaren wordt er terecht veel aandacht besteed aan de illegale houtkap en -handel. Op internationaal en nationaal niveau zijn er verschillende initiatieven om illegale praktijken tegen te gaan en legale handel te bevorderen. Zo wordt er in de publieke opinie actie gevoerd tegen illegaal hout, is er inmiddels EU-wet- en regelgeving op dit gebeid en zijn er internationale overeenkomsten op dit gebied (FLEGT). De Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH), heeft als brancheorganisatie, onder meer een gedragscode ingevoerd, waarin van de leden wordt geëist uitsluitend aantoonbaar legaal hout te verhandelen en/of te verwerken. In diverse Europese landen vragen overheden naar duurzaam geproduceerd hout en is het gebruik van aantoonbaar legaal geproduceerd hout verplicht. Deze ontwikkelingen leiden al in 2005 tot een concrete behoefte van de sector om aan te tonen dat hout op legale wijze (volgens de relevante wetgeving in het land van herkomst) verkregen, verwerkt en verhandeld is. Anticiperend op deze behoefte werd op verzoek van de VVNH door het toenmalige College van Deskundigen een toetsingskader ontwikkeld waarmee de waarde van afgegeven legaliteitsverklaringen kan worden getoetst: het Keurhout-Protocol voor de Validatie van Legaal Hout (LET-Protocol). Certificaten die aan de legaliteitseisen voldeden werden door Keurhout toegelaten tot het Keurhout-systeem voor legaal geproduceerd hout (Keurhout-Legaal). Keurhout was daarmee de eerste ter wereld die een dergelijk beoordelingssysteem voor legale herkomst beheerde.
Omdat onder FSC, PEFC, MTCC en andere (inter)nationale systemen steeds meer certificaten werden toegevoegd en de kwaliteit van de systemen steeds uniformer bleken te kunnen worden gehandhaafd, is ook besloten om ook een systeem toets (SYS) in te voeren. Hierdoor konden hele systemen ineens worden beoordeeld, in plaats van elk certificaat afzonderlijk. Het toetsen van certificeringsystemen aan de SYS-toets is een zeer efficiënte manier gebleken om te bepalen of certificaten die werden afgegeven door een bepaald certificeringsysteem, voldeden aan de Keurhout criteria voor legale herkomst (KH-LET) of aan de eisen voor duurzaam bosbeheer (KH-SFM). Indien een systeem door de toetsing heen kwam, betekende het namelijk dat in principe alle certificaten die onder dat systeem zijn afgegeven tot respectievelijk het Keurhout-Legaal of het Keurhout-Duurzaam systeem worden toegelaten. Dat kan alleen indien er voldoende zekerheid was verkregen dat de afzonderlijke certificaten bij individuele toetsing ook zouden voldoen aan de eisen voor legale herkomst of duurzaam bosbeheer. Het SYS-protocol stelt daarom extra eisen aan het systeem en haar interne controle. Bij de toetsing zijn bovendien een aantal voorbeeld cases bestudeerd, om de werking van het systeem in de praktijk te beoordelen. Voor internationaal opererende systemen is veelal op nationaal niveau getoetst, omdat op dat niveau vaak een standaard gedefinieerd is (in aansluiting op nationale wettelijke kaders en lokale omstandigheden). Inmiddels wordt deze systeem toets uitgevoerd door TPAC en is veel van de kennis die door Keurhout deskundigen in opgedaan gebruikt bij de beoordeling van certificaten in opdracht van de Nederlandse overheid.
Certificeringssystemen voor legale herkomst of duurzaam bosbeheer kunnen op verzoek van (groepen) Keurhoutdeelnemers beoordeeld worden om zodoende toegelaten te worden tot respectievelijk het Keurhout Legaal of Keurhout Duurzaam systeem. Zie voor meer informatie het Keurhout Protocol.
Voor de afnemer is het van belang dat legaal of duurzaam hout gedurende de gehele verwerkings- en handelsketen (CoC), van bos tot consument, op transparante wijze getraceerd kan worden. Binnen het Keurhout-systeem wordt het hout daarom nauwkeurig gevolgd om de afnemer te garanderen dat hij verantwoord geproduceerd hout koopt met een betrouwbaar certificaat van oorsprong. Dit geldt zowel voor de handelsketen in producerende landen, waarvoor een geldig CoC-certificaat afgegeven moet zijn, als voor de Keurhout handelsketen binnen Europa, welke gecontroleerd wordt door onafhankelijke geaccrediteerde certificeringsinstellingen. Beide trajecten van de handelsketen (in het productieland en in de EU) sluiten naadloos op elkaar aan.